* Ghi chú: Bài viết này được gợi ý khi đọc các bài viết của tác giả: TCSung, một vài tác giả vô danh khác và các truyện trong sách Cổ Học Tinh Hoa.

Chu Vũ

Lão Hải chống gậy khật khuỡng , từng buớc chậm chạp đi đến vuờn hoa công cộng gần nhà. Hàng năm cứ vào cuối mùa Xuân, lão lại vui mừng hớn hở đón nhận những tia nắng vàng và hơi ấm đầu mùa Hạ, như mỗi sáng thuờng lệ lão chọn chiếc ghế đá quen thuộc ngồi hàng ngày. Chị ghế đá và các anh sồi, anh sao, anh khuynh diệp, anh olive, chị phượng tím, phượng đỏ v.v... khi vừa chớm thấy bóng dáng Lão Hải thấp thoáng xa xa nơi đầu phố đã cùng nhau ồn ào tranh nhau lên tiếng :

- Ôi các anh chị coi kìa Lão gìa lại dẫn xác đến kìa. Chị ghế đá tranh lời nói:

- Lại khổ thân tôi rồi, cái mông của Lão hôi không chịu đuợc vậy mà đặt lên nguời tôi mấy tiếng đồng hồ thì nhịn thở gì thấu, nhưng cũng có điều làm tôi thương Lão đấy các anh chị ạ. Các anh cây xung quanh chị ghế đá cùng nhao nhao lên tiếng:

- Thương cái gì thế , chị ghế đá ơi có thể tiết lộ cho chúng tôi biết chút xíu được không?, hai chị phượng cũng nhào vô lên tiếng the thé:

- Chị ghế đá ơi , tụi em ghen với chị đó, đầu mùa Hè mà sáng sáng chị được lão ôm ấp, kề vai kề lưng, sướng rên lên còn làm điệu gì nữa .

- Chị ghế đá cong cớn đanh đá đáp lại: Mấy cô muốn không? Chị nhường cho đấy. Nói rỡn vậy thôi chứ mấy anh chị đừng nghĩ bậy bạ nhảm nhí nghe, tôi coi Lão như là Bố già vậy mà. Thật tội nghiệp Bố sống như không có sự sống, câm lặng, cô đơn kể từ ngày Mẹ già qua đời. Ðáng thương lắm các anh chị ơi.....tôi coi như là ông Bố ruột tôi vậy mà.

- Mấy anh cây vội nhảy vào lên tiếng can ngăn: thôi ,thôi , mấy cô ơi có im đi không nào.! Ðể chị ghế đá nói ra cái điều làm chị thương ra làm sao cho mà nghe xem nào.

- Chị ghế đá lên tiếng:

- Vâng! Bố già này đã qua lại mấy mùa hè, riết rồi tôi cũng quen hơi bén tiếng đấy, dần dà tôi như có linh cảm hiểu được những suy nghĩ thầm kín của Lão đó. Hết Hè rồì qua Thu, Ðông, Xuân cả hơn nửa năm trời....nhiều buổi sáng tôi cũng nhơ nhớ cái lối kể chuyện thì thầm, dí dỏm của Lão đấy, các anh chị ạ.

Như các anh chị thấy đấy, Lão ra ngồi đây nhưng hồn như lạc đi đâu đó, nhiều khi như lạc vào cửa thiền, chùa triền miếu tự ấy ... các anh chị ạ. Mới sáng qua em nghe Lão nói với em như nói với con những mẩu chuyện vụn vặt không liên hệ với nhau như:

- Con biết không?

- Người nước Vệ bỏ nước chạy , đến tá túc xứ người vẫn giữ thói đập phá nhau . Ai kém mình thì khinh , ai hơn mình thì phá . Ngồi khoanh tay không làm gì , ai làm thì chê bai ......Ngưng một chút Lão lại tiếp:

- Con biết không:

- Danh vọng, địa vị, sự thành công thường có khuynh hướng gia tăng cái tôi của người ta. Vì vậy, người ta sẽ lạc lối, giống như người lạc đường không thể về nhà được.

Nước Vệ ngày xưa có miếu Tri Quan Âm mỗi ngày có vô số người tới thắp hương lễ bái, khói hương nghi ngút, một số người đồn đại là miếu linh thiêng quá . Miếu này nghe nói là do công sức của mọi người dân xã Tri Quan này góp công góp của xây dựng lên từ thời vua cuối cùng của nước Vệ, xong trao cho mấy ông Từ già trông coi lo việc nhang đèn sớm tối , riết rồi mấy cụ Từ này coi như miếu là của riêng họ. Những người Vệ khác ở khắp nơi nghe tin miếu linh thiêng hiển Thánh , tìm đến chiêm ngưỡng lễ bái, muốn tìm hiểu tự sử, đều bị mấy ông Từ này viện đủ điều để từ chối. ngưới dân xã Tri Quan này mà kể lại liền bị mấy Ông Từ chửi bới liền: Biết gì mà nói, có là người xây dựng và giữ miếu không?....mà dám nói năng.

Miếu mỗi ngày đều ngập trong khói hương và những lời cầu đảo, Trong miếu có vài vị Từ khá lớn tuổi thaät ñaùng kính và một tên tiểu Từ. Tên này rất hay hống hách với khách thập phương và ngay cả với dân làng xã Tri Quan. Tên này lo việc quét dọn quanh miếu và lau chùi bàn thờ, kệ thờ . Quanh quẩn hàng ngày với Phật dần dà nhiễm được chút Phật tính. Trải trăm năm dọn dẹp nghe kinh kệ cạnh Phật, tiểu Từ đã có chút linh.

Một ngày, bỗng Phật dạo đến ngôi miếu nọ, thấy khói hương rất vượng, hài lòng lắm. Lúc rời miếu, ngài vô tình nhìn thấy tiểu Từ đứng khúm núm.
Phật dừng lại, hỏi tiểu Từ: "Ta gặp ngươi hẳn là có duyên, ta hỏi ngươi một câu, xem ngươi tu luyện một trăm năm nay có thật thông tuệ chăng. Được không?"

Tiểu Từ gặp được Phật rất mừng rỡ, vội vàng đồng ý. Phật hỏi: "Thế gian cái gì quý giá nhất?"
Tiểu Từ suy ngẫm, rồi đáp: "Thế gian quý nhất là những gì không có được và những gì đã mất đi!". Phật gật đầu, đi khỏi.
Lại một trăm năm nữa trôi qua, tiểu Từ vẫn tu luyện trong miếu Tri Quan Âm, Phật tính của tiểu Từ đã mạnh hơn.

Một ngày, Phật đến trước miếu, hỏi tiểu Từ: "Ngươi có nhớ câu hỏi một trăm năm trước của ta không, giờ ngươi đã hiểu nó sâu sắc hơn chăng?"

Tiểu từ nói: "là những gì không có được và những gì đã mất đi .
Phật bảo: "Ngươi cứ nghĩ nữa đi, ta sẽ lại tìm ngươi."

Một trăm năm nữa lại qua. tiểu Từ nhìn suốt ngày thấy nhiều người tới lui cúng bái, tạo ra tiếng tăm linh thiêng, dân làng xây ra miếu ngày xưa quả thật là anh hùng, oai phong quá, tiểu Từ có ý yêu thích, coi như là của riêng nhóm Từ giữ miếu. Ngày nào nhìn thấy miếu tiểu Từ cũng vui, rồi hắn thấy hôm nay là vui sướng nhất trong suốt ba trăm năm qua. Bỗng dưng, mưa gió lớn lại nổi, làm mọi người đang lễ bái bỏ đi hết, nhang đèn tắt ngúm, khói hương tàn lụi. Tiểu Từ giây khắc thấy mất mát, cô đơn, đớn đau.

Lúc đó Phật tới, ngài hỏi: "Tiểu Từ, một trăm năm qua, ngươi đã suy nghĩ thêm chưa: Thế gian này cái gì quý giá nhất?"
Tiểu từ nghĩ tới miếu , đáp với Phật: "Thế gian này cái quý giá nhất chính là cái không có được và cái đã mất đi, cố sống với quá khứ, và quên đi hiện tại"
Phật cười nụ và nói: "Tốt, nếu ngươi đã nhận thức được như thế, ta lại cho ngươi một lần nữa vào sống cõi người nhé!".... .Mà ta nói trước, kiếp này nhà ngươi nhiều thăng trầm lắm đó, lúc lên voi thì võng lọng xênh xang, còn khi xuống chó thì tha hồ nhà ngươi mà xun xoe, vẫy đuôi liếm gót chân chủ đấy nghe....

Lão lại nghỉ một chút rồi tiếp, Đây là lời Nam Hải Dị Nhân:
- Người nước Tần mất cung , người nướcTần lượm được cung , có đi đâu mà thiệt'. Người nước Vệ mất cung không tiếc , chì sợ người Vệ khác lượm được . Người Vệ thấy người ngoại quốc thành công thì xuýt xoa khâm phục , thấy người đồng hương thành công thì khổ sở , hậm hực . Người Vệ có tài chịu đói khổ , đến độ coi bần hàn là đức hạnh , với điều kiện là không có người Vệ nào khá giả hơn mình .
Nước nào có người vì đại cuộc chiến đấu cho nước non xứ sở . Người nước đó ắt coi là anh hùn , nhưng người nước Vệ lại cho là quái gở, ngờ vực đủ điều và nhiều người Vệ khác cũng lại cho là như thế . Ta đi mòn gót giày , chưa thấy có dân nào kỳ dị như vậy .
Dân trí như vậy mà nước khá được , cổ kim chưa từng có ....

Lời bàn Kim Thánh Thán
Đọc sách cổ, không gì thú hơn lời bàn của Kim Thánh Thán. Văn Thánh Thán sắc như dao, viết như đâm vào ruột gan người ta. Đọc Thánh Thán, ta hiểu người xưa việc xưa hơn cả Sử Ký Tư Mã Thiên .
Có điều Kim Đại Nhân là người uyên bác, lẽ nào không biết rõ rằng người nước Vệ là con rồng cháu tiên, làm gì có chuyện thối thân của loài cà cuống, cà cuống là giống chết đến đít vẫn còn cay.
Thì ra cái ông Thánh Thán này có phải là Thánh Thán thật hay giả đây?....

Các anh chị à:

- Lão thường hay kể em nghe những chuyện đại loại như vậy cả, không rõ các anh chị cảm thấy thế nào chứ riêng em thì nghe cũng mê lắm và làm em suy nghĩ lung lắm các anh chị à. Ðó chính là điều làm em thương kính Lão như đã nói với các anh chị.

Chu Vũ