Cao Xuân Huy - Tại sao?



T́nh cờ tôi t́m thấy trên net Chân dung người lính Việt Nam Cộng Ḥa của Nguyễn thị Thảo An, không biết đăng tự bao giờ. Hai mươi năm chinh chiến, vóc dáng người lính trên từng chặng đường lầm than đă được khéo léo gói trong vài mươi trang viết. Đó là những vóc dáng khổ đau. Tôi đọc Thảo An mà lại nghĩ đến những chặng đường Phan nhật Nam đă qua, cảm những tâm t́nh đớn đau tha thiết suy tư day dứt trên mỗi bước chân của người lính chiến mà Phan nhật Nam đă ghi lại. Tôi đọc Thảo An lại cứ thấy h́nh ảnh của Cao xuân Huy trước mắt.



Cao xuân Huy - Tại sao? Lính Cộng Ḥa có cả trăm ngàn, cả triệu, không chỉ có một trung úy Cao xuân Huy. Thời của tôi sinh ra và lớn lên, nh́n quanh đâu mà không thấy lính: trong gia đ́nh, họ hàng, lối xóm…, trên báo chí, ti vi, sách vở. Tôi thấy họ, sống bên họ, trong sự bảo vệ của họ. Một sự đương nhiên.

Ra xứ người tôi đọc Phan nhật Nam . Mải miết. Phan nhật Nam viết như lên đồng như phả cuồng nộ xuống trang giấy trắng. Tôi đọc như trúng bùa, mắt không thể chuyển dời khỏi trang sách. Tôi đọc, chới với hốt hoảng đau ḷng và hănh diện. Một bài học lịch-sử-viết-tại-chỗ cho tuổi hai mươi hoang mang và bị bật gốc. Những trận đánh rút đau ḷng oanh liệt, những địa danh bốc mù khói súng, ở đâu trên bản đồ? An Lộc địa sử ghi chiến tích, Biệt kích dù vị quốc vong thân… Hồn bà Trưng bà Triệu trong sử Việt có nhập vào những phụ nữ của An lộc? Bài toán nào tính được bấy nhiêu đạn dược vũ trang cộng thêm bao nhiêu bom đạn đổ lên đầu là bao nhiêu sức nặng trên tấm thân người lính? Họ nặng bao nhiêu cao bao nhiêu ăn bao nhiêu để đi bấy nhiêu đoạn đường? Vận chuyển bấy nhiêu thứ trong bóng đêm śnh lầy th́ đi sao được nhanh nhất an toàn nhất, phương tŕnh toán vận tải nào giải được? Chính nghĩa quốc gia nằm ngay trong câu thách đố đếm 1, 2, 3 tao và mày cùng hô đả đảo_tao đả đảo Mỹ Thiệu, mày có dám đả đảo Liên sô Trung cộng Hồ chí Minh…

Qua Phan nhật Nam , h́nh ảnh người lính hào hùng mà quá đỗi tội t́nh, vinh dự mà quá đỗi lầm than. Những người lính cao cả mà khổ đau ấy đă mất hút trong cuộc chiến, đă đổ xuống trong dằn vặt nhọc nhằn trước khi tôi kịp biết mặt.

Vượt đến xứ này, Cao xuân Huy đem theo một khối bom đạn hờn căm của chặng đường tháo chạy. Vượt đến đây, anh như người kỵ mă cuối cùng vượt thoát ṿng vây mang tin về cho hậu phương dẫu muộn màng dẫu chuyện không may dẫu điều tủi hổ. Anh kể lại, vẽ lại một trong những mảnh cuối cùng của cuộc chiến cho đồng đội cho những người dân cho bạn bè c̣n sống sót. Viết lại chặng đường cuối cùng, Cao xuân Huy thêm một vinh dự lầm than cho người lính: bại chứ không hàng. Nhưng tôi đă hết sức để học thêm bài học chót của lịch sử viết tại chỗ. Tôi thối lui khi nghe nhắc một chi tiết trong hồi kư của anh: những ṿng tự sát bằng lựu đạn trên đường rút quân dọc theo bờ biển.

Nấn ná, lần lữa, rồi tôi cũng đọc Cao xuân Huy, phập phồng khi mở lại lời chứng đắng cay để gấp lại một trang quá khứ.

Từ người lính cao cả vùng lửa đạn mịt mù nước mắt trộn hờn căm của Phan nhật Nam , tôi đối diện với thịt xương hơi thở của một người b́nh thường như tôi. Không chỉ là những tấm thân 35 kg vác quân trang vũ khí, người lính của Cao xuân Huy c̣n có đầy đủ những yếu hèn của thân phận con người. Không phải lúc nào cũng dằn vặt suy tư, họ cười cợt nhậu nhẹt trốn phép rồi vẫn đánh đấm kịch liệt, vẫn chấp hành mệnh lệnh bước vào chỗ chết. Thoắt đó họ ngă xuống, họ la làng, ông thầy_ngưng bắn rồi mà sao em chết. Thản nhiên. Cuồng nộ nếu có đă bị d́m vào thinh lặng, cuồng nộ trắng. Cái vô lư dửng dưng của Cao xuân Huy đứng bên cái dằn vặt đớn đau tha thiết của Phan nhật Nam như hai mặt của một đồng tiền. Với Cao xuân Huy, tôi thấy cái cao cả của người lính ở chỗ họ chính là họ_tầm thường bé mọn trước bể khổ chiến tranh. Để cái hung hiểm khổ đau mà Phan nhật Nam nói tới mới nặng sao trên vai họ. Kư hay truyện, người lính của Cao xuân Huy vẫn có đặc điểm của một người lính mà tôi đă gặp đă sống gần bên.

Cao xuân Huy là người viết khéo, chỉ viết khi có cảm hứng, trong một đề tài mà bản thân anh là một phần tử, và bằng giọng bằng lời của một người lính. Đó là cái giọng cộc cằn thô lỗ mà đẫm t́nh đồng đội, bông đùa bốp chát mà chan chứa nghĩa đồng sinh cộng tử, bất cần mà chính xác điểm nhắm sắc gọn đường đạn của những người chinh chiến bấy lâu. Đó là những lời vắn gọn dễ hiểu và chính xác thường nghe trong quân đội. Nhưng bấy nhiêu chưa đủ để tôi luôn thấy h́nh ảnh của anh khi ai nhắc tiếng lính.

Đằng sau đề tài, lời, và giọng, là một cung cách.

Trong khi Hoàng khởi Phong khẳng định bản chất nhà văn của ḿnh dẫu đă từng là lính, Cao xuân Huy luôn chối tiếng nhà văn. Nhà văn không chắc luôn viết hay nhưng hay viết, lính chưa chắc đánh giặc giỏi nhưng thường mang cung cách quân nhân. Trong suốt 25 năm, Cao xuân Huy viết rất ít và giọng văn không đổi, luôn có cái sắc bén, ít lời mà biểu lộ chính xác dù chỉ viết chơi. Đọc thử Vải bao cát. Ngoài câu đối đáp ḍn dă vui tai ḿnh thường nghe giữa các ông lính c̣n rải rác là những lời không thể chính xác hơn, “tại sao lại không nghĩ nhỉ. Không có ǵ quư hơn độc lập tự do, th́ tại sao lại không tận hưởng cái quyền độc lập và tự do không giới hạn này, nghĩ.”_ “Khốn khổ cho cô, và cũng khốn khổ cả cho tôi, đă đành. Khốn khổ cho cái đất nước tang thương này.”_ v.v… Đọc rồi đọc lại, bốp chát thô lỗ mà duyên dáng vẫn làm ḿnh bật cười, đơn giản mà sâu sắc đọc không chán. Viết chơi, nhưng chỉ một đoạn văn ngắn ḿnh có một khúc phim quá khứ với đầy đủ h́nh ảnh âm thanh tâm t́nh suy nghĩ:

Trong đầu, chập chùng những h́nh ảnh. Giao thông hào, lô cốt, hầm chữ A, hầm chữ T. Tiếng bom, tiếng ḿn, tiếng lựu đạn, không giật, sơn pháo. Những đợt tấn công, phản công. Những xác người, xác ta, xác địch, xác bạn, xác dân. Bữa ăn vội vă bên b́a rừng, một viên đạn bắn sẻ, thằng đệ tử ruột ngă ngửa, bát cơm biến thành bát máu. Đôi dép râu với cặp chân xanh mét vắt ngang giao thông hào. Và, bao cát, những bao cát đẫm máu một người dân, người thiếu nữ chết banh thây trên nóc một hầm trú ẩn, thịt da dính bầy nhầy trên những bao cát, óc trắng, tóc đen ḥa với máu đỏ trộn lẫn với đất từ những bao cát... Cái chết bi thảm, cái h́nh ảnh tang thương của người thiếu nữ xuân th́ ấy đă in đậm trong tâm trí Toàn, trở thành nỗi ám ảnh triền miên

Bắn chính xác đúng mục tiêu tiết kiệm đạn và gây tổn thất nặng, đó là cung cách của Cao xuân Huy qua chữ viết.

Viết đă vậy, mà sinh hoạt trong văn giới cũng đáng chú ư. Mọi người luôn gọi anh là nhà văn, nhưng sinh hoạt trong văn chương chủ yếu là lại làm tổng thư kư Văn-học và lại thôi tổng thư kư Văn-học, không giao lưu sinh hoạt văn hóa ǵ khác hiểu theo nghĩa bàn bạc, phỏng vấn, ư kiến, viết cho nhau, kư mục văn học thời sự v.v… Nếu coi sinh hoạt văn chương là sân khấu (xin hiểu theo nghĩa sát thực) th́ anh là ông bầu hay ông thầy tuồng chỉ đứng sau màn thảng hoặc chạy ra nói một câu chào một tiếng. Chữ lại anh dùng và sự không thường xuyên góp mặt trên chiếu chữ nghĩa dường như khẳng định rằng làm văn học (viết và tổng thư kư) là duyên đưa đẩy, là một công việc dù anh làm trọn vẹn vẫn không là bản chất của anh.

Và có thấy anh trong ngày hội binh chủng mới hay, anh chưa bao giờ thôi là lính. Trong nắng vàng anh đứng bên đồng đội cũ, dáng nghiêng nghiêng cười cợt thoáng chút khinh bạc nhẹ nhàng. Thoắt một phút, nghiêm người chụm chân dập gót. Chào. Một niềm thiết tha tương kính thấm vào không gian. Một phút giây sống lại t́nh huynh đệ chi binh với quân phong quân kỷ. Viết dường như cũng chỉ là phút giây sống lại, khi hồn cũ đă để ở chiến trường xưa nhập về. Cao xuân Huy luôn chối tiếng nhà văn, nếu hỏi thêm, tôi nghĩ anh vẫn chỉ nhận ḿnh là một người lính, lính, nhiêu đó đủ rồi.



Thảo An và Phan Nhật Nam không vẽ chân dung của riêng ai, Cao xuân Huy cũng không muốn nói về ḿnh, chỉ là tôi từ khi đọc anh rồi, từ khi thấy một cung cách rồi th́ cứ thấy bóng những bộ quân phục là tôi nghĩ đến anh, nghe chữ lính là tôi thấy h́nh ảnh của anh, Cao xuân Huy, người lính sau cùng của cuộc chiến.

[Lưu Na-2010]

 


Tưởng Niệm

2020

Thương tiếc bạn hiền Lê Đ́nh Bảo
Tiễn biệt Đại Bàng Phu Nhơn
Kính Anh Nguyễn Văn Phán
Anh Hai
Nhớ về anh Phán
Tiễn Biệt NT Nguyễn Văn Phán
Tiễn biệt Đ/U Trần V. Hên
Tưởng niệm LM Tuyên Úy Hoàng Văn Thiên
Tiễn anh Trần Văn Chí
Lễ phủ cờ ĐB Cao Bằng
Thương tiếc Đại Bàng Cao Bằng
Tiếc thương Cao Bằng
Tưởng Nhớ anh Lê Văn Huyền

2018

Món quà cho bố
Khóc bạn
Kỷ niệm với MX Trần Văn Loan
Chào tiễn biệt Trần Văn Loan
Lộc "Đă đi rồi!"

2016

Tưởng nhớ cựu Đ/U Nguyễn Văn Thạch
Tưởng niệm NT Trương Đ́nh Khánh
H́nh ảnh tiển biệt MX Hồ Phó Giêng

2015

Đứng lên đi - H́nh ảnh về tang lễ NT Nguyễn K. Đễ
Thơ Tưởng niệm - H́nh ảnh tiển đưa NT Nguyễn M. Châu
H́nh ảnh Lễ Phát Tang và Phủ Kỳ cho MX Lê Văn Bé
Chào tiễn biệt đồng đội người lính Mũ Xanh Nguyễn Văn Định

2014

Tiễn MX Trần Kim Tài
Tiễn biệt MX Trần Kim Tài
Tang lễ MX Phan Đông
Khóc bạn Phan Đông
Vĩnh biệt Pháo Thủ Phan Đông
Vô cùng thương tiếc MX Phan Đông
Vĩnh biệt MX Phan Đông
Tiễn Anh - MX Hoàng Quang Xuyên
Tang lễ Pháo Thủ Hoàng Quang Xuyên
Lễ tưởng niệm Thiếu Tướng Bùi Thế Lân
Tiễn đưa MX Lê Tấn Lợi
Tiễn đưa Thiếu Tướng Tư Lệnh
Tưởng nhớ Tướng Bùi Thế Lân
Long Lân Quy Phụng
Những người lính Trừ Bị
Vĩnh biệt ĐB Lạng Sơn
Chào vĩnh biệt ĐB Lạng Sơn
Lễ phủ cờ cố Thiếu Tướng Bùi Thế Lân 1 - 2
Lễ hỏa táng cố Thiếu Tướng Bùi Thế Lân
Tiễn chân MX Cao Ḥa


2012

Một ngày Đông - Tưởng nhớ Nguyễn Xuân Loan


2011

Tang Lễ MX Nguyễn Minh Phú
Tiển biệt Lâm Đồng Đinh Xuân Lăm
Lời Cảm Tạ của gia đ́nh Bà Đinh Xuân Lăm
Lễ Phủ Cờ NT Đinh Xuân Lăm Ngày 24-7-2011
Tưởng nhớ cố Đại Tá Nguyễn Thế Lương
Vài kỷ niệm với Y Sĩ Trung Tá Nguyễn Văn Thế
Những Kỷ Niệm Khó Quên về BS Nguyển Văn Thế 
Kỷ niệm với Tiểu Đoàn Quân Y Và TĐT/TĐQY/TQLC Y Sĩ Trung Tá Nguyễn Văn Thế
Lời Cảm Tạ của gia đ́nh BS Nguyễn Văn Thế
Điếu văn BS Nguyễn Văn Thế
Lương Y Bồ Tát Giuse Nguyễn Văn Thế
Thương Tiếc Bác Sĩ Nguyễn Văn Thế
H́nh ảnh về đám tang BS Nguyễn Văn Thế
Lễ Phủ Quốc Kỳ cho BS Nguyễn Văn Thế


2010

Viết vội cho em tôi Cao Xuân Huy
Đời lính của Cao Xuân Huy
Cao Xuân Huy - Tại sao?
Vĩnh biệt Cao Xuân Huy
Cao Xuân Huy - Vài mẩu chuyện - Bài đọc
Cao Xuân Huy - Phù du như bọt biển Thuận An
Cao Xuân Huy - Người ở lại Thuận An
Cao Xuân Huy từ chuyện tháng Ba gẫy súng
Ông Gẫy Súng đă " lên tàu "
Vui buồn biết ngỏ cùng ai ?
Lễ Phủ Kỳ cho MX Cao Xuân Huy
Lễ hỏa táng MX Cao Xuân Huy
Audio về Cao Xuân Huy - Bài 1 - 2 - 3
Video - Cao Xuân Huy, ngày cuối...
Video - Vĩnh biệt Cao Xuân Huy