Do đó xin đề-nghị là chỉ nên cung cấp tài liệu cho thế-hệ thứ hai tự tùy-nghi t́m hiểu sự thật mà thôi, đừng nên "lựa chọn một thái-độ DÙM" chúng nó.
Cọp-Già
Diễn-tiến Đảo-chánh 1963
Lữ Giang
Các tài liệu phát hiện gần đây cho thấy Hoa Kỳ đă hoạch định cuộc đảo chánh lật đổ chính phủ Ngô Đ́nh Diệm
kể từ năm 1961, khi Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm từ chối không cho Hoa Kỳ đổ quân vào Việt Nam để mở rộng chiến tranh, và biến cố Phật Giáo vào tháng 5 năm 1963 được coi là một cơ hội tốt nhất để Hoa Kỳ thi hành quyết định của ḿnh. Cuộc đảo chánh này đă được cơ quan CIA hoạch định rất chu đáo từng chi tiết, không để một kẻ hở nào. Ấy thế mà Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và ông Cố Vấn Ngô Đ́nh Nhu đă thoát ra được khỏi Dinh Gia Long chỉ một thời gian ngắn sau khi cuộc đảo chánh bắt đầu. Nếu Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm không chống lại các kề hoạch phản công và không quyết định ra tŕnh diện, cuộc đảo chánh rất khó thành công.
Trong cuốn Việt Nam Nhân Chứng, Tướng Trần Văn Đôn cho biết khi hay tin ông Diệm và ông Nhu đă ra khỏi Dinh Gia Long, Lucien Conein, người điều khiển trực tiếp cuộc đảo chánh, đă hỏi: "Hai ông ấy đi đâu? Phải bắt lại cho kỳ được, v́ rất quan trọng".
Trong cuốn "Việt Nam 1954 - 1975, Những sự thật chưa hề nhắc tới", hai tác giả Hoàng Lạc và Hà Mai Việt cho biết khi hay tin ông Diệm và ông Nhu đă rời khỏi Dinh Gia Long, nhóm đảo chánh hết sức lo sợ Tướng Minh kéo Tướng Là tới và bảo: "Toa đừng có lo, Moi đă tiên liệu rồi, Trung Tá Nguyễn Cao Kỳ đă chuẩn bị sẵn sàng hai Dakota C47 bên Liên Đoàn Vận Tải để chúng ta và gia đ́nh đi khỏi nơi này nếu cần".
Sau khi cuộc đảo chánh kết thúc, Ṭa Đại Sứ Mỹ và cơ quan CIA đă mở một cuộc điều tra để xem v́ sơ hở nào mà hai ông Diệm và Nhu đă thoát ra được khỏi Dinh Gia Long. Ông Adams, Đệ Nhất Tham Vụ của Ṭa Đại Sứ Mỹ tại Saigon đă đích thân đến gặp ông Cao Xuân Vĩ, người có mặt trong Dinh Gia Long khi cuộc đảo chánh xẩy ra, để điều tra về vụ nàỵ Ông Cao Xuân Vĩ cho biết lúc đó ông chỉ trả lời qua loa, nói rằng ông chỉ là kẻ thừa hành, không biết ǵ nhiều về chuyện nàỵ
Nay một trang sử đen tối của đất nước đă được lật qua, ông Cao Xuân Vĩ đă tiết lộ cho chúng tôi đầy đủ những chi tiết về cuộc ra đi khỏi Dinh Gia Long của ông Diệm và ông Nhu đă làm Ṭa Đại Sứ Mỹ và cơ quan CIA hoảng sợ. Tuy nhiên, trong phạm vi một bài báo, chúng tôi chỉ tŕnh bày những nét chính. Toàn bộ chi tiết của vụ này sẽ được chúng tôi tŕnh bày đầy đủ trong bộ "Những bí ẩn lịch sử đàng sau cuộc chiến Việt Nam"
Quyển I.
Để độc giả dễ nắm vững vấn đề hơn, trước hết chúng tôi xin lược qua kế hoạch tổ chức đảo chánh của CIA, sau đó sẽ tŕnh bày vể vụ Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và ông Ngô Đ́nh Nhu rời Dinh Gia Long.
1. CIA Xem gị xem cẳng
Sau khi cuộc đảo chánh ngày 1.11.1963 kết thúc, nhiều người lầm tưởng rằng Dương Văn Minh, Trần Văn Đôn, Tôn Thất Đính, Lê Văn Kim và Đỗ Mậu là những nhân vật chủ chốt cầm đầu cuộc đảo chánh đó. Phật Giáo đă cử phái đoàn đi quàng ṿng hoa cho Tướng Tôn Thất Đính và Tướng Trần Văn Đôn. Những nghĩ như thế là lầm.
Cuộc đảo chánh ngày 11.11.1960 do Đảng Đại Việt chủ mưu là một sự trắc nghiệm để CIA biết ai là những kẻ trung thành với Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và t́m cách biến họ thành những tay sai của CIA trong việc lật đổ chế độ Ngô Đ́nh Diệm. Ông Ngô Đ́nh Nhu không ngờ được chuyện nàỵ
Khi cuộc đảo chánh này xẩy ra, Thiếu Tướng Nguyễn Khánh đang giữ chức Thư Kư Thường Trực Quốc Pḥng ở Phủ Tổng Thống. Tướng Khánh đang ở nhà, nghe tin có đảo chánh, đă chạy vào Dinh Độc Lập. Thấy cửa đóng, ông leo qua hàng rào để vàọ Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm phong cho Tướng Khánh làm "Tư Lệnh Toàn Quyền" để thương lượng với phe đảo chánh.
Tướng Nguyễn Khánh ra hỏi Trung Tá Vương Văn Đông, người đang chỉ huy cuộc đảo chánh: "Mấy anh muốn ǵ?". Trung Tá Đông cho biết muốn thay đổi chính phủ, trao chính quyền lại cho quân đội. Tướng Khánh vô tŕnh ông Diệm và ông Nhu rồi trở ra cho biết Tổng Thống đă đồng ư và mời các tướng lănh đến họp ở Bộ Ngoại Giao để bàn chuyện thay đổi chính phủ. Trong khi đó Tướng Khánh lại xúi ông Diệm kêu gọi Đại Tá Trần Thiện Khiêm đem Sư Đoàn 7 ở Mỹ Tho về giải cứu thủ đô. Nhờ sự câu giờ của Tướng Nguyễn Khánh, Đại Tá Trần Thiện Khiêm đă đem quân về giải vây Dinh Độc Lập. Tướng Nguyễn Chánh Thi, Trung Tá Vương Văn Đông và một số người tham gia đảo chánh đă phải bỏ chạy qua Cam-bốt. Những người liên hệ khác kẹt lại đă bị bắt.
Sau vụ này, Thiếu Tướng Nguyễn Khánh được thăng lên Trung Tướng và cho giữ chức Tham Mưu Trưởng Quân Lực VNCH, rồi đi làm Tư Lệnh Quân Đoàn II, c̣n Đại Tá Trần Thiện Khiêm được thăng lên Thiếu Tướng, cho giữ chức Tham Mưu Trưởng Liên Quân. Vợ Tướng Khiêm được bầu làm Dân Biểu Quốc Hội, luôn đi cạnh bà Ngô Đ́nh Nhu.
Biết ông Diệm và ông Nhu tin tưởng Tướng Khánh và Tướng Khiêm, CIA móc nối ngaỵ
Người thứ ba được CIA chú ư là Đại Tá Nguyễn Văn Thiệu, v́ đây là một sĩ quan có khả năng đang được ông Ngô Đ́nh Nhu đánh giá cao và xây dựng để cho giữ những chức vụ quan trọng sau này.
Đại Tá Thiệu lại đă theo Đạo Công Giáo khi lấy một bà sơ người Mỹ Tho xuất ḍng, nên càng được ông Nhu tin cậy hơn.
Năm 1957, Đại Tá Thiệu được cho đi học một khóa chỉ huy và tham mưu tại Command and General Staff College ở Ft. Leavenworth, Kansas, Hoa Kỵ Năm 1959 được đi tu nghiệp tại Okinawa, Nhật Bản, và năm 1960 trở lại Hoa Kỳ học về vơ khí mới ở Fort Bliss.
Đây là cơ hội tốt để CIA móc nối.
Cuối năm 1960 Đại Tá Thiệu trở về Việt Nam, được Ông Ngô Đ́nh Nhu tạm thời cho làm Tham Mưu Trưởng Bộ Tư Lệnh Hành Quân do Tướng Dương Văn Minh đang làm Tư Lệnh. Đây là một tổ chức mới được lập ra để cho Tướng Minh "ngồi chơi xơi nước", v́ Đoàn Công Tác Đặc Biệt vừa khám phá ra Tướng Minh đă liên lạc và chứa chấp hai tên t́nh báo Việt Cộng trong đó có người em là Thiếu Tá Dương Văn Nhựt, một cán bộ cao cấp do Hà Nội gởi vào liên lạc.
Ông Diệm không muốn đưa vụ tai tiếng này ra ánh sáng nên chỉ t́m cách cô lập Dương Văn Minh mà thôi.
Năm 1962, có lẽ do sự sắp xếp của CIA, Đại Tá Thiệu đă xin gia nhập Đảng Cần Lao để được ông Nhu tin tưởng hơn. Trong kế hoạch xây dựng Ấp Chiến Lược để cô lập Việt Cộng, Đại Tá Thiệu đă có nhiều ư kiến rất xuất sắc nên được ông Nhu khen ngợi.
Khi Tổng Thống Diệm quyết định giải tán Bộ Tư Lệnh Hành Quân và đưa Tướng Minh về làm "Cố Vấn Quân Sự" của Tổng Thống, một chức vụ hữu danh vô thực, Đại Tá Nguyễn Văn Thiệu được cử đi làm Tư Lệnh Sư Đoàn 1 Bộ Binh ở Huệ Đầu năm 1963, khi thấy t́nh h́nh lộn xộn, Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm đă đưa Đại Tá Thiệu về làm Tư Lệnh Sư Đoàn 5 đóng ở Biên Ḥa. Đại Tá Thiệu được ông Cố Vấn Ngô Đ́nh Nhu trao nhiệm vụ giải cứu thủ đô khi có đảo chánh. Ông Nhu không hề hay biết Đại Tá Thiệu là người của CIA.
Tướng Đôn không được cả ông Diệm lẫn ông Nhu tin dùng lắm v́ cho rằng "ăn chơi quá". Những người thân cận với ông Ngô Đ́nh Cẩn đă cho biết vào năm 1962, Tướng Đôn đă ra Huế và vào xin ông
Ngô Đ́nh Cẩn cho theo đạo Công Giáo. Ông Cẩn nói rằng việc theo đạo là việc của Giáo Hội Công Giáo. Nếu muốn theo đạo, cứ việc tới gặp Linh mục Đỗ Bá Ái, tuyên úy quân đội.
Sau khi nói chuyện với Tướng Đôn, Linh mục Đỗ Bá Ái đă phán ngay:
"Anh này nhiều vợ quá, không theo đạo được!"
Tướng Đôn cũng không được CIA tin dùng v́ quá thân Pháp. Nhưng lúc đó Tướng Đôn đang giữ chức Tư Lệnh Lục Quân, nên CIA phải dùng.
CIA dự trù khi sắp làm đảo chánh, họ xúi Tướng Lê Văn Tỵ, Tổng Tham Mưu Trưởng, đi Hoa Kỳ chửa bệnh mấy tháng, thế nào Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm cũng sẽ cử Tướng Đôn làm Quyền Tổng Tham Mưu Trưởng, v́ không c̣n ai hơn. Mọi việc đă xẩy ra đúng như vậỵ
Trong cuốn "Việt Nam Nhân Chứng", Tướng Trần Văn Đôn đă mô tả ông ta như là sếp ṣng trong cuộc đảo chánh ngày 1.11.1963, mọi sự đều do ông ta hoạch định và chỉ đạo. Nhưng sự thật không phải như vậỵ Tài liệu cho thấy, trong các quyết định quan trọng, Tướng Đôn không hề được tham dự,
như quyết định giết ông Diệm chẳng hạn. Quyết định này chỉ có Lucien Conein, Trần Thiện Khiêm và Dương Văn Minh biết mà thôi.
2. CIA lập kế hoạch đảo chánh và giành quyền lănh đạo Miền Nam
Trong một cuộc phỏng vấn mới đây, Tướng Nguyễn Khánh đă tiết lộ rằng khi Hoa Kỳ quyết định lật đổ ông Diệm, người đầu tiên được Lucien Conein bàn hỏi không phải là Tướng Dương Văn Minh hay Tướng Trần Văn Đôn, mà là Tướng Trần Thiện Khiêm. Lucien Conein, Tướng Khiêm và Tướng Nguyễn Khánh đă họp với ông Al Spera, cố vấn Bộ Tổng Tham Mưu, để bàn định việc nàỵ. Sau khi bốn người bàn định xong những việc phải làm, Lucien Conein mới tiếp xúc với Tướng Trần Văn Đôn để yêu cầu Tướng Đôn phối hợp với Tướng Khiêm lập kế hoạch đảo chánh. Khi kế hoạch được Cabot Lodge duyệt y mới giao cho Tướng Dương Văn Minh thực hiện dưới sự chỉ đạo chặt chẽ của Lucien Conein và Tướng Khiêm. Lực lượng chính dùng để đảo chánh là Sư Đoàn 5 của Đại Tá Nguyễn Văn Thiệu ở Biên Ḥa. Các tướng Trần Văn Đôn, Mai Hữu Xuân và Tôn Thất Đính chỉ là kẻ thừa hành. Đại Tá Đỗ Mậu chỉ được dùng để sai vặt.
Ngoài ba nhân vật chủ chốt là Nguyễn Khánh, Trần Thiện Khiêm và Nguyễn Văn Thiệu, CIA c̣n móc nối được với hầu hết những nhân vật khác được ông Diệm và ông Nhu tin cậy như Bác Sĩ Trần Kim Tuyến, ông Trần Quốc Bữu, Đại Tá Phạm Ngọc Thảo, Đại Tá Dương Ngọc Lắm, v.v.
Ba nhân vật then chốt nói trên cũng được Hoa Kỳ dùng để điều hành miền Nam Việt Nam sau khi lật đổ chế độ Ngô Đ́nh Diệm. Các tướng Dương Văn Minh, Trần Văn Đôn, Tôn Thất Đính, Mai Hữu Xuân, Lê Văn Kim... chỉ là những con bài thí, CIA đă tạo ra cuộc chỉnh lư ngày 30.1.1964 để loại các con bài thí này, đưa những người đă được họ tuyển chọn lên nắm chính quyền để thực hiện kế hoạch đưa quân Mỹ vào Nam Việt Nam, mở rộng chiến tranh để thực hiện các cuộc đấu thầu quốc pḥng. Lúc đầu, Hoa Kỳ định đặt Tướng Khánh làm Quốc Trưởng c̣n Tướng Khiêm làm Thủ Tướng. Nhưng Tướng Khánh cho rằng làm Quốc Trưởng chỉ là làm bù nh́n, nên t́m cách đẩy Tướng Khiêm ra ngoại quốc để kiêm luôn chức Thủ Tướng, t́nh h́nh rối loại mới xẩy ra. CIA dùng Phạm Ngọc Thảo làm đảo chánh để loại Tướng Khánh rồi đưa Nguyễn Văn Thiệu lên thay. Tướng Nguyễn Cao Kỳ cũng chỉ là một con bài thí, được Cabot Lodge dùng để dẹp tan phong trào Phật Giáo mà CIA đă dựng lên để lật đổ chế độ Ngô Đ́nh Diệm, nay đă trở thành kiêu binh.
Về sau, phong trào Phật Giáo đă được dùng như một lực lượng phản chiến để đưa quân Mỹ ra khỏi Việt Nam.
Khi t́nh h́nh bắt đầu ổn định, Tướng Khiêm được đưa về làm Bộ Trưởng Nội Vụ rồi từ đó lên làm Thủ Tướng muôn năm. Nh́n lui nh́n tới, sau khi chế độ Ngô Đ́nh Diệm bị lật đổ, miền Nam luôn được đặt dưới quyền lănh đạo của các nhân viên t́nh báo Mỹ:
Nguyễn Khánh, Nguyễn Văn Thiệu và Trần Thiện Khiêm.
3. T́nh h́nh trong Dinh Gia Long khi cuộc đảo chánh bắt đầu
Sáng 1.11.1963, để cầm chân Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm cho các tướng hội họp để tổ chức đảo chánh tại Bộ Tổng Tham Mưu, Đại Sứ Cabot Lodge đă dẫn Đô Đốc Harry
D. Felt, Tư Lệnh Thái B́nh Dương, vào thăm ông Diệm. Sau cuộc viếng thăm, ông Diệm có mời ông Cabot Lodge ở lại để nói chuyện thêm. Trong khi nói chuyện, ông Diệm có hỏi ông Lodge rằng nghe tin sắp có đảo chánh, có đúng như vậy không. Ông Lodge nói rằng ông không hề nghe tin đó, nếu có nghe ông sẽ báo tin cho Tổng Thống biết ngay, và quả quyết Hoa Kỳ không đồng ư một cuộc đảo chánh như vậỵ
Trong khi Đại Sứ Cabot Lodge gặp ông Diệm, CIA cho Đại Tá Nguyễn Văn Thiệu, Tư Lệnh Sư Đoàn 5, vào gặp và nói chuyện với ông Ngô Đ́nh Nhu để cầm chân ông nàỵ
Đại Tá Thiệu đă hỏi ông Nhu rằng có nghe tin ǵ về đảo chánh không. Ông Nhu cho biết không có tin ǵ mới cả.
Chiếu 31.10.1963, theo lệnh của Lucien Conein, Đại Tá Nguyễn Văn Thiệu đă điều động 2 trung đoàn của Sư Đoàn 5, một tiểu đoàn pháo binh và một chi đoàn thiết giáp, nói là đi hành quân ở Phước Tuy, nhưng khi đến ngả ba xa lộ Biên Ḥa và quốc lộ 15 đi Vũng Tàu, các đơn vị này được lệnh dừng ở đó đợi lệnh.
Sáng 1.11.1963, Thiếu Tá Nguyễn Bá Liên, cháu của Đỗ Mậu, Tham Mưu Trưởng Lữ Đoàn Thủy Quân Lục Chiến, ra lệnh hai tiểu đoàn Thủy Quân Lục Chiến là Tiểu Đoàn 1 của Đại Úy Trần Văn Nhựt và Tiểu Đoàn 4 của Đại Úy Lê Hằng Minh đi hành quân ở núi Thị Văi, Ba Rịa, rồi bất thần đưa về Saigon tiến chiếm Tổng Nha Cảnh Sát,
Bộ Nội Vụ, Nha Truyền Tin và đài phát thanh Sài
G̣n. C̣n Tướng Mai Hữu Xuân đưa tân binh quân dịch ở Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung về chận các ngả vào Sài G̣n.
Đến 1 giờ trưa, Đại Tá Thiệu bất thần ra lệnh cho cả hai trung đoàn di chuyển về Saigon, một trung đoàn đóng ở Phú Lâm, c̣n một trung đoàn đóng ở ngả tư Hàng Xanh để ngăn chận quân cứu viện từ ngoài tiến về giải cứu Sài G̣n. Bản doanh của Bộ Tư Lệnh Tiền Phương Sư Đoàn 5 được đặt tại Trường Đại Học Sư Phạm ở đường Cộng Ḥa.
Lúc 1 giờ 30, tiếng súng bắt đầu nổ ran tại một vài nơi ở Sài G̣n. Ông Cao Xuân Vĩ, Tổng Giám Đốc Thanh Niên, đă gọi cho Ngô Đ́nh Nhu tại Dinh Gia Long để hỏi thăm tin tức. Ông Nhu bảo ông Vĩ đi quanh một ṿng xem t́nh h́nh như thế nào. Ông Vĩ lái xe đi một ṿng rồi vào báo tin cho ông Nhu biết t́nh h́nh vẫn yên tỉnh. Ông Nhu hỏi: "Chúng nó lấy lực lượng nào để đảo chánh?"
Ông cho biết sáng nay Đại Tá Thiệu mới đến đây nói chuyện và báo cáo t́nh h́nh vẫn yên tỉnh.
Trung Tá Lê Như Hùng, Tham Mưu Trưởng Biệt Bộ tại Phủ Tổng Thống đặc trách liên lạc với quân đội, được gọi đến Dinh Gia Long để liên lạc với những đơn vị có nhiệm vụ bảo vệ Sài G̣n. Trung Tá Hùng đă liên lạc ngay với Tướng Trần Thiện Khiêm ở Tổng Tham Mưu và Tướng Tôn Thất Đính ở Quân Đoàn III, hai nơi này cho biết Tướng Khiêm và Tướng Đính đang họp ở Bộ Tổng Tham Mưu. Trung Tá Hùng gọi cho Đại Tá Thiệu, Tư Lệnh Sư Đoàn 5, ở đây cho biết Đại Tá Thiệu đang đi hành quân. Trung Tá Hùng quay qua gọi cho Đại Tá Hồ Tấn Quyền, Tư Lệnh Hải Quân, nhưng không ai trả lờị Ông Ngô Đ́nh Nhu không hề biết Đại Tá Quyền đă bị lực lượng đảo chánh giết chết. Trung Tá Hùng liền gọi Đại Tá Lê Quang Tung, Tư Lệnh Lực Lượng Đặc Biệt. Ở đây trả lời Đại Tá Tung đi họp ở Tổng Tham Mưụ Ông Nhu cũng không biết Tướng Dương Văn Minh đă ra lệnh cho Đại Úy Nguyễn Văn Nhung đem Đại Tá Tung ra sau Nghĩa Trang Bắc Việt thủ tiêu rồi.
Trong khi đó, ông Cao Xuân Vĩ gọi cho Tổng Nha Cảnh Sát nhưng không liên lạc được, v́ nơi đây đă bị Thủy Quân Lục Chiến chiếm. Ông liền liên lạc với Trung Tá Phước,
Phó Đô Trưởng Nội An. Trung Tá Phước cho biết t́nh h́nh vẫn yên tỉnh. Ông đă gọi ông Bửu Thọ, Tổng Giám Đốc Đài Phát Thanh Sài G̣n, và dặn nếu quân đảo chánh xâm nhập, phải cho phá đài phát thanh ngay.
Trước t́nh trạng này, Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm đă điện thoại cho Đại Sứ Cabot Lodge cho biết ông vừa nghe tin có đảo chánh và xin ông Đại Sứ cho biết tin đó có đúng không. Đại Sứ Lodge trả lời rằng xin Tổng Thống cứ yên tâm, không hề có chuyện đó. Nếu có tin ǵ, ông sẽ cho Tổng Thống biết ngaỵ
Lúc 2 giờ 30 chiều, đài phát thanh bổng im lặng. Ông Vĩ liền gọi đến đài phát thanh, nhưng không ai trả lời.
Có lẽ lúc đó Liên Binh Pḥng Vệ Phủ Tổng Thống đang giao tranh với Thủy Quân Lục Chiến, v́ đang nghe tiếng súng ở phía đó. Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm liền gọi lại cho Đại Sứ Lodge lần thứ hai. Đại Sứ Lodge cầm điện thoại lên ngay. Tổng Thống Diệm cho biết ông đă nghe tiếng súng, yêu cầu ông Đại Sứ cho biết tin tức. Ông Lodge quả quyết không có chuyện ǵ xẩy ra cả. Tổng Thống Diệm yêu cầu ông Lodge liên lạc với cơ quan MACV xem saọ Ông Lodge vẫn quả quyết không có chuyện ǵ xẩy ra.
Lúc 4 giờ 45, đài phát thanh Sài G̣n bắt đầu loan tin Quân Đội đă đứng lên lật đổ chế độ Ngô Đ́nh Diệm. Hội Đồng Tướng Lănh yêu cầu ông Diệm từ chức và cùng ông Nhu rời khỏi Việt Nam.
Khi biết chắc một số tướng lănh đă đứng ra làm đảo chánh, ông Nhu bảo Trung Tá Hùng gọi cho Liên Binh Pḥng Vệ Phủ Tổng Thống, xem t́nh h́nh ra saọ Thiếu Tá Nguyễn Hữu Duệ, Tham Mữu Trưởng Liên Binh Pḥng Vệ cầm điện thoại trả lời và cho biết Trung Tá Nguyễn Ngọc Khôi, Tư Lệnh Liên Binh, đă đi họp tại Bộ Tổng Tham Mưu nhưng không thấy về.
Về t́nh h́nh, Thiếu Tá Duệ tŕnh rằng Thủy Quân Lục Chiến đă chiếm đài phát thanh và bắt đầu bắn vào thành Cộng
Ḥa. Trung Tá Hùng yêu cầu Thiếu Tá Duệ cho biết t́nh h́nh của Liên Binh Pḥng Vệ, Thiếu Tá Duệ cho biết Liên Binh có khoảng 2 tiểu đoàn gồm khoảng 1500 quân, chia ra thành 6 đại đội, đang đóng răi rác ở Sở Thú, thành Cộng Ḥa, Dinh Độc Lập và vườn Tao Đàn. Ngoài ra, Liên Binh c̣n có một Liên Chi Đoàn Thiết Giáp, một Đại Đội Pḥng Không và một Đại Đội Truyền Tin. Ông Nhu ra lệnh cho Thiếu Tá Duệ thay Trung Tá Khôi chỉ huy Liên Binh.
Trung Tá Hùng gọi điện thoại cho Thiếu Tá Phạm Văn Phú, Chỉ Huy Trưởng Liên Đoàn 77 thuộc Sở Liên Lạc và hỏi có quân không. Thiếu Tá Phú cho biết không c̣n đại đội nào cả, v́ trong những tuần qua, Bộ Tổng Tham Mưu đă ra lệnh giao các đại đội của Liên Đoàn cho Tướng Tôn Thất Đính xử dụng vào các cuộc hành quân.
Khi Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm, ông Ngô Đ́nh Nhu và ông Cao Xuân Vĩ đi xuống hầm trú ẩn ở dưới Dinh Gia Long, Thiếu Tá Duệ gọi đến và yêu cầu cho mở cuộc hành quân tiến chiếm Bộ Tổng Tham Mưu. Sau đó, Thiếu Tá Phạm Văn Phú gọi vào cho biết có một đại đội biệt kích mới đi hành quân trở về. Anh Đại Đội Trưởng đề nghị cho mở cuộc hành quân vào Bộ Tổng Tham Mưu xúc hết các tướng đảo chánh. Theo kế hoạch của anh, một đơn vị của Liên Binh Pḥng Vệ sẽ đánh nghi binh lên mặt tiền Bộ Tổng Tham Mưu, c̣n anh sẽ dẫn đại đội của anh đánh bọc hậu phía sau, tiến vào bắt hết các tướng đảo chánh.
Ông Cao Xuân Vĩ tŕnh các đề nghị này lên Tổng Thống Diệm th́ Tổng Thống Diệm quát tháo om ṣm và nói:
"Tôi là Tổng Tư Lệnh Quân Đội, tôi không thể ra lệnh cho quân đội đánh quân đội được. Hăy để quân đội đi đánh Việt Cộng".
Sau khi Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm từ chối dùng quân sự để chống đảo chánh, ông Cao Xuân Vĩ nghĩ rằng có thể dùng lực lượng quần chúng để chống đảo chánh. Ông liền gọi cho ông Trần Quốc Bửu, Chủ Tịch Tổng Liên Đoàn Lao Công, một đảng viên Đảng Cần Lao, nhưng không ai trả lời. Ông Vĩ lại gọi cho ông Lê Mỹ, người lănh đạo các công nhân khuân vác ở thương cảng Sài G̣n, nhưng cũng không gặp. Sau này ông mới biết ông Trần Quốc Bửu đă hợp tác với CIA.
Khoảng 5 giời chiều, Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm gọi điện thoại cho ông Cabot Lodge lần thứ ba, cho biết một số tướng lănh phản loạn đang họp ở Bộ Tổng Tham Mưu để làm đảo chánh lật đổ chính phủ. Ông yêu cầu ông Lodge cho biết quan điểm của chính phủ Hoa Kỳ về cuộc đảo chánh nàỵ. Ông Lodge nói rằng ông cũng có nghe tiếng súng nổ, nhưng không biết hết sự kiện. Vă lại, lúc này là 4 giờ sáng ở Hoa Thịnh Đốn, chính phủ Mỹ không thể có một quan điểm.
Ông Vĩ điện thoại cho Trung Tá Phước ở Ṭa Đô Chánh, yêu cầu dời bộ tham mưu tiền phương vào trung tâm xă hội ở Đại Thế Giới, Chợ Lớn. Sau đó ông cùng với ông Ngô Đ́nh Nhu t́m một giải pháp. Lúc đầu, ông Vĩ đề nghị để Tổng Thống Diệm lại trong Dinh, c̣n ông và ông Nhu ra khỏi Dinh để có thể giải cứu cho nhau. Nhưng Tổng Thống Diệm bác ngay. Ông Diệm sợ ông Nhu khi rời khỏi ông sẽ bị giết. Ông Nhu đề nghị cả hai cùng đi.
Ông Diệm liền hỏi: "Đi mô ?" Trước hết, ông Nhu đề nghị đến ẩn náu tại Ṭa Khâm Sứ của Ṭa Thánh Vatican ở đường Hai Bà Trưng. Ông Diệm trả lời không được.
Theo ông, không nên gây khó khăn cho Ṭa Thánh.
Ông Nhu đề nghị tới Ṭa Đại Sứ Úc.
Ông Diệm bảo đừng tin vào những Ṭa Đại Sứ Tây Phương.
Ông Nhu đề nghị đến Ṭa Đại Sứ Nhật, ông Diệm bảo Nhật không có tốt với ḿnh đâu, ông đă có quá nhiều kinh nghiệm với Nhật.
Rồi cuối cùng, ông Nhu đề nghị đến Ṭa Đại Sứ Đài Loan.
Ông Diệm cho rằng ḿnh mới ban hành nhiều biện pháp đối với người Hoa, bây giờ đến đó coi sao được. Nói tóm lại, ông Diệm không muốn rời Dinh Gia Long nên t́m cách bác bỏ các đề nghị của ông Nhu.
Ông Cao Xuân Vĩ đề nghị với ông Nhu hoặc đi lên Cao Nguyên với Tướng Nguyễn Khánh, hoặc đi xuống miền Tây với Đại Tá Bùi Dinh. Ông Nhu bảo ông Vĩ đi xem t́nh h́nh xem như thế nào. Ông Vĩ lái xe đi một ṿng th́ thấy không thể đi đường bộ được, v́ quân đảo chánh đă chận ở Phú Lâm và cầu xa lộ Biên Ḥa rối. Ông Vĩ nghĩ rằng có thể đi bằng ghe xuống miền Tây, nhưng trong khi chờ đợi t́m ghe để đi, phải rời khỏi Dinh Gia Long ngay lập tức.
Ông Nhu vào tŕnh với ông Diệm rằng phải ra khỏi Dinh Gia Long, v́ t́nh thế rất nguy hiểm.
Ông Diệm nói rằng làm Tổng Thống không thể đi trốn được. Ông Nhu giải thích rằng ḿnh không đi trốn, đây chỉ là "dịch cư" để bảo đảm an ninh rồi trở về lại mà thôi.
Ông Nhu thuyết phục ông Diệm rằng trên nguyên tắc, một cuộc đảo chánh nếu trong 48 giờ không thành công, sẽ thất bạị Ḿnh chỉ rời khỏi Dinh một thời gian thôi.
Ông Diệm làm thinh.
Bổng ông Cabot Lodge gọi đến nói rằng ông lo cho sự an toàn của Tổng Thống. Ông nói nếu ông có thể làm ǵ cho sự an toàn của Tổng Thống, xin cứ gọi ông. Ông Diệm liền trả lời: "Tôi đang cố gắng tái lập trật tự".
Như vậy, khi ở Dinh Gia Long, Tổng Thống Diệm đă gọi ông Cabot Lodge tất cả ba lần, và ông Lodge đă gọi cho Tổng Thống Diệm một lần. Nhưng trong hồ sơ, ông Lodge nói ông Diệm chỉ gọi cho ông một lần mà thôi.
Trong cuốn "Lodge in Vietnam" bà Blair có cho biết khi cuộc đảo chánh bắt đầu, ông Lodge đă ra đứng ngoài hành lang điều khiển, để những mệnh lệnh của ông không bị ghi băng!
4. Đi như ri là mất nước!
Sau khi nói chuyện với ông Cabot Lodge, ông Diệm cho gọi ông Nhu vào và bảo: "Đi th́ đi!" Chuyện xẩy ra quá bất ngờ nên ông Cao Xuân Vĩ trở tay không kịp.
Ông liền gọi điện thoại cho Trung Tá Phước bảo đem đến Ṭa Đô Chánh ngay một chiếc xe. Trung Tá Phước tưởng ông Vĩ cần xe chờ đồ nên cho Đại Úy Hưng lái một chiếc xe fourgonnette (xe chở hàng nhỏ - truck) đến. Ông Vĩ bảo tắt máy xe rồi cùng Đại Úy Hưng đẩy băng qua đường Pasteur, vào cửa bên hông của Dinh Gia Long. Khi xe đến, ông Vĩ vào báo cho ông Diệm và ông Nhu biết. Ông Diệm bảo Đại Úy Bằng lên lấy chiếc cặp cho ông. Khi ra xe, ông Diệm lầu bầu: "Đi như ri là mất nước!".
Không ngờ lời nói đó đă trở thành một lời tiên tri!
V́ xe fourgonnette là loại xe chở hàng nên ở thùng sau không có ghế ngồi, nhưng hai ông cũng bước lên và ngồi giữa sàn xe. Đại Úy Bằng muốn đi theo, nhưng Đại Úy Đỗ Thọ, cháu Đỗ Mậu, t́nh nguyện đi. Ông Cao Xuân Vĩ vội chạy vào Dinh lấy cái nệm cho hai ông ngồi, nhưng khi trở ra th́ xe đă chạy mất rồi.
Lúc đó là khoảng 7 giờ 30 tốí. Xe ra ngả đường Pasteur, xuống đường Lê Lợi, qua đường Trần Hưng Đạo, đến Đồng Khánh rồi vào khu Đại Thế Giới, nơi đặt bộ tư lệnh tiền phương của Trung Tá Phước. Ông Cao Xuân Vĩ gọi cho ông Mă Tuyên, một Tổng Bang Trưởng của người Hoa và là Thủ Lănh Thanh Niên Cộng Ḥa ở Chợ Lớn, nhờ t́m nơi tạm trú cho Tổng Thống. Ông Mă Tuyên nhận lời ngay, mặc dầu ông chưa bao giờ gặp mặt ông Diệm và ông Nhu.
Không ai biết Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm đă rời Dinh Gia Long, ngoài Đại Úy Bằng, nên mọi người cứ tưởng ông Diệm và ông Nhu vẫn c̣n ở trong Dinh. Ông Cao Xuân Vĩ gọi ông Lê Mỹ ở thương cảng mua thực phẩm tiếp tế cho các binh sĩ trong Dinh trước khi ra đi. Lúc đó, lực lượng trong Dinh có một Đại Đội An Ninh Phủ Tổng Thống do Thiếu Tá Huỳnh Văn Lạc chỉ huy. Bên ngoài, Liên Binh Pḥng Vệ do Thiếu Tá Nguyễn Hữu Duệ, Tham Mưu Trưởng, và Thiếu Tá Phan Văn Hưởng, Tham Mưu Phó chỉ huỵ Sau này Tướng Nguyễn Văn Thiệu nói rằng nếu ông Diệm không tŕnh diện, phải có ít nhất 3 trung đoàn mới có thể chiếm được Dinh Gia Long.
Thu xếp xong công việc, ông Cao Xuân Vĩ vào Đại Thế Giới th́ ông Diệm và ông Nhu đă vào nhà Mă Tuyên rồi.
5. Tự quyết định số mệnh
Ông Cao Xuân Vĩ đến nhà Mă Tuyên th́ ông Mă Tuyên cho biết Tổng Thống và ông Cố Vấn đang ở trên lầu. Ông Cao Xuân Vĩ nói với ông Mă Tuyên rằng không thể ở đây lâu được v́ thế nào cũng sẽ bị phát hiện. Phải t́m một nơi nào an toàn hơn. Ông Mă Tuyên liên lạc với những người Hoa rồi cho biết đă t́m được hai kho hàng trống ở Bến B́nh Đông và đang cho dọn dẹp sạch sẽ.
Ông Cao Xuân Vĩ dự trù vào lúc 6 giờ sáng, khi giờ giới nghiêm chấm dứt, sẽ cho xe đưa Tổng Thống và ông Ngô Đ́nh Nhu đến đó.
Sau này ông Mă Tuyên cho biết, suốt cả đêm hai ông không ngủ, cứ gọi điện thoại cho hết chỗ này đến chỗ kia, và bàn định công việc. Đúng 6 giờ sáng, khi vừa hết giờ giới nghiêm, ông Cao Xuân Vĩ đến nhà Mă Tuyên th́ ông Mă Tuyên cho biết Tổng Thống và Cố Vấn đă đi vào xem lễ ở nhà thờ Cha Tam, cuối đường Đồng Khánh.
Sau này người ta được biết ông Diệm nhất định không chịu đi theo kế hoạch của ông Cao Xuân Vĩ.
Ông nói rằng "Ninh thọ tử bất ninh thọ nhục" (Thà chết chứ không chịu nhục).
Theo ông, "Tổng Thống không có đi trồn"! Ông ra lệnh cho Liên Binh Pḥng Vệ buông súng rồi gọi điện thoại báo tin cho ông Cabot Lodge biết ông bằng ḷng từ chức và đi ra ngoại quốc.
Trước khi tin cho các tướng đảo chánh biết, ông đến nhà thờ để dự lễ và cầu nguyện.
Ông Diệm không ngờ quyết định này là quyết định chấm dứt cuộc đời của ông.
Trong cuốn "Việt Nam Nhân Chứng", Tướng Trần Văn Đôn cho biết, Lucien Conein, người điều khiển trực tiếp cuộc đảo chánh, đă nói với các tướng đảo chánh bằng tiến Pháp:
"On ne fait pas d'omelette sans casser les
oeufs." Người ta không thể làm món trứng rán mà không đập bể những cái trứng. (trang 228).
Quyết định này của ông Diệm cũng là quyết định về số phận của miền Nam Việt Nam. Sau khi ông Diệm bị lật đổ, người Mỹ đă nắm chủ quyền tại miền Nam Việt Nam
và dùng miền Nam làm công cụ phục vụ quyền lợi của tư bản Mỹ. Trong tác phẩm "President Kennedy, Profile of Power", sử gia Richard Reeves đă ghi lại như sau:
"Người Mỹ, v́ các mục tiêu thực tế, đă cai quản đất nước. Các tướng lănh Việt Nam cười trước các máy quay phim, nhưng lo lắng và chờ đợi tiền và chỉ thị từ Washington, thủ đô mới của miền Nam Việt
Nam." (trang 651)
Cũng có nhận định tương tự, trong cuốn "The Vietnam War, 1945 - 1990", Marilin B. Young nói rằng ông Diệm đă làm hỏng chính sách của Hoa Kỳ về phương diện chiến thuật nên được Hoa Kỳ thay thế bằng một nhóm tướng lănh. Khác với ông Diệm, họ lệ thuộc vào Hoa Kỳ và v́ thế sẵn sàng theo những lời cố vấn. (Nếu có dịp tôi sẽ giới thiệu cuốn này của Tiến-sĩ Young - CG)
Những nhân viên t́nh báo của CIA như Nguyễn Khánh, Nguyễn Văn Thiệu, Trần Thiện Khiêm và Đặng Văn Quang, được Hoa Kỳ đưa ra lănh đạo miền Nam, đă để mất chủ quyền quốc gia, đưa miền Nam đến ngày 30 tháng 4 năm 1975.